کابوکی در جهان معاصر
در دهه 1950، با بهبود زیست ملت ژاپن، سرگرمی‌های آن‌ها به تنوع گرایید. بیسبال حرفه‌ای و اوقات فراغت دلپذیر گشت و توسعه فیلم‌ها و تلویزیون آغاز شد. بنابراین کابوکی از مرکزِ سرگرمی‌ها که در گذشته اشغال کرده بود خارج شد. عصر دگرگونی در اجتماع کابوکی از راه رسید: ورود بازیگران کابوکی به جهان سینما، رکود کابوکی در منطقه کانسای و اضمحلال تئاترِ طبقه پایین جامعه از دلایل نمادین آن است. از طریق این دگردیسی، در زمان جانشینی «دانجورو ایچیکاوا» در سال 1963، محبوبیت کابوکی چرخشِ جالبی پیدا کرد. اجراهای کابوکی در ژاپن دومرتبه رونق گرفت و در کشورهای اروپایی و آمریکایی نیز گسترش یافت.
از دهه 1960 تا 1970، زمانی که کابوکی در دوران اوج پس از جنگ بود، جنبش‌هایی جدید یکی پس از دیگری ظهور کردند. به ویژه، بازشناختِ سبک اصیل کابوکی شیوع پیدا کرد، که در طول دوره میجی و پس از آن دست کم گرفته شده بود. در سال 1965، کابوکی نقشی اساسی را به عنوان یک دارایی فرهنگی ایفا کرد و به تبع آن تئاتر ملی افتتاح شد و اجراها به خوبی پیش رفت. پس از آن، تئاتر اوساکا شوچیکو-زا در اوساکا افتتاح شد که در بنای یک سالن سینما بازسازی شد. تئاتر هاکاتا-زا در فوکوئوکا نیز در همین زمان افتتاح شد. بنابراین نمایش‌های کابوکی از رونق بیشتری برخوردار شدند. فردی به نام «انوسوکه ایچیکاوا» با انرژی بسیار کابوکی کیوژن را احیا کرد و به شکلی کامل کابوکی کلاسیک و عوامل کرن را که زمانی مورد تحقیر قرار گرفتند را دوباره معرفی کرد. انوسوکه در پی برجسته‌سازی کابوکی به عنوان تئاتر بود، بنابراین او شکلی جسورانه‌تر از کابوکی را به نام سوپر کابوکی مورد محک خویش قرار داد. به دنبال فعالیت او، اخیراً نیز شکل‌هایی نوآورانه‌تر از کابوکی مورد آزمایش قرار گرفتند. این فعالیت‌ها در پی ایجاد یک هارمونی بین کابوکی کلاسیک و فرم‌های مدرن آن بودند. اجراهای کابوکیِ امروزی کاملاً مشابه نمونه‌های دوره ادو نیستند، که طبیعتاً با امکانات تئاتر در دوره‌های مختلف قابل‌تغییر است. تحت سیطره این تغییرات، اجتماع کابوکی به تلاش خود برای اجرای این نمایش به شکل درام مدرن ادامه می‌دهد و در عین حال سبک اجرای سنتی را در مرکز توجه خود قرار می‌دهد. این فعالیت‌های نمایشی منجر به شهرت کابوکی به عنوان هنرهای نمایشی سنتی در دنیای امروز می‌شود.
عناصر درام در کابوکی کیوژن و تحولات آن
برنامه‌های کابوکی کیوژن، که در دوره ادو ایجاد شده و تا به امروز ادامه یافته، تقریباً به دو دسته تقسیم می‌شود: برنامه‌هایی که از نینگیو جوروری (همچنین «بونراکو» نامیده می‌شوند) وام گرفته شده و برنامه‌هایی که به عنوان کابوکی کیوژنِ اصلی ایجاد شده‌اند. کابوکی کیوژن، با داستان‌هایی برگرفته از نینگیو جوروری به نام «ماروهونمونو» (نمایش عروسکی)، در بسیاری از موارد با عنوان «گیدایو-کیوژن» نیز شناخته می‌شود. اما گیدایو-کیوژن نام کابوکی است که از «گیدایو-بوشی» (روایت موزیکال نمایش عروسکی) استفاده می‌کند، بنابراین مقداری با ماروهونمونو متفاوت است. «گِزا» (جلوه‌های صوتی در کابوکی) اساساً اتمسفر کابوکی کیوژنِ اصیل را ایجاد می‌کند. کابوکی کیوژن بر اساس محتوای درام خود به چندین دسته تقسیم می‌شود؛ مانند «جیدای‌مونو» که حقایق تاریخی را دراماتیزه می‌کند، و «سیامونو» که پرتره‌ای از شرایط اجتماعی زمانه‌ی خود ترسیم می‌کند و معادل درام‌های تلویزیونیِ تجاری امروزی است. در این میان، قواعدی به نام «سِکای» (جهان) وجود داشت که چارچوبی اساسی برای داستان‌ها در پس‌زمینه‌ی نمایش تنظیم می‌کرد. نام چندی از این قواعد از این قرار است: «تایهیکی نو سکای»، «هایکی مونوگاتاری نو سکای»، «جیگیکی نو سکای» و غیره. حتی تماشاگرِ ناکارآزموده‌‌ی نمایش، به خوبی شخصیت‌های داستان، روابط متقابل میان آن‌ها و سایر جزئیات را تشخیص می‌دهد، و در نتیجه می‌تواند از توسعه‌ی درام توسط نویسنده لذت ببرد.
در طول دوره ادو، اجراهای کابوکی کیوژن تحت کنترل مقامات دولتی بود، بنابراین آن‌ها مطیع قواعدی بودند که توسط شوگان توکوگاوا تعیین می‌شد که بر اساس آن باید تمامی اجراها تا پایان طول روز به اتمام برسند. شوگان از این ترس داشت که تجمعِ انبوه ملت پس از غروب آفتاب به فعالیت‌های سیاسی بی‌نظم منجر شود. بنابراین تعداد زیادی از برنامه‌ها در آن زمان نسبتاً طولانی بودند، با این حال زمان تنفس و استراحت نیز در نظر گرفته می‌شد. در نتیجه کابوکی کیوژن سرگرمی برای مخاطبان در تمام طول روز بود. در این شرایط، تماشاگران مختلف به جست‌وجوی نمایش‌هایی پرداختند که ذائقه‌ی خویش را ارضا می‌کردند. در نتیجه ممکن بود که در یک برنامه با وقفه‌ای در میان، جیدای‌مونو و سیامونو به شکلی متناوب اجرا شوند. امروزه اجرای کامل برنامه کابوکی کیوژن مرسوم نیست. اجرای خلاصه‌ی برنامه با نام «میدوی-کیوژن» شناخته می‌شد که گفته می‌شود از واژه ژاپنی «یوری‌دوری‌میدوری» نشأت گرفته. اجرای کامل برنامه نیز «توشی-کیوژن» نام دارد.
موسیقی در کابوکی
در کابوکی از انواع موسیقی استفاده می‌شود. همان‌طور که در بالا ذکر شد، کابوکی اصطلاحی کلی برای انواعِ نمایش در ژانرهای متفاوت است، مانند برنامه‌ای که از ابتدا به عنوان درام پرداخته شده، برنامه‌ای با داستانی برگرفته از نینگیو جوروری و علاوه بر این برنامه‌ی رقص. هر کدام از این زمینه‌ها موسیقیِ مختص به خود را دارند. موسیقی کابوکی تقریباً به ترانه‌ی «ناگاوتا» و «جوروری» (روایت دراماتیک به همراه شامیسن) تقسیم می‌شود.
ناگاوتا نوعی از موسیقی است که کابوکی را همراهی می‌کند. اغلب در درام‌های رقص مانند «کانجینچو» (فهرست شرکت‌کنندگان)، «رنجیشی» (رقص شیر) و گاهی در کابوکی گکی مانند «کورووا بونشو» (نامه‌های عاشقانه) پخش می‌شود. نوازندگان مسئولیت موسیقی در پس‌زمینه را بر عهده دارند و جلوه‌های صوتی را در محیطی به نام «کورومیسو» که مخصوصاً در سمت چپ صحنه تنظیم شده را بر عهده دارند. موسیقی آن‌ها «کورومیسو اونگاکو» (موسیقی کورومیسو) یا «گزا اونگاکو» (موسیقی گزا) نامیده می‌شود. آن‌ها با سازهای خود جلوه‌های صوتی متنوعی را ایجاد می‌کنند، مثلاً جلوه صوتی از آب توسط طبل یا جلوه صوتی از زنگ معبد توسط ناقوس.
درام‌های نینگیو جوروری مطابق با اجرای گیدایو-بوشی جریان داشت، بنابراین برنامه‌هایی که داستان آن برگرفته از نینگیو جوروری بود، (مثلاً «یوشیتسونه سنبونزاکورا» [یوشیتسونه و هزار درخت گیلاس] و «کانادهون چوشینگورا» [خزانه‌داری ملازمان وفادار]) به شکلی مشابه با گیدایو-بوشی همراه است.
در نینگیو جوروری، دیالوگِ شخصیت‌ها و توصیف موقعیت‌ها تماماً توسط «تایو» (راوی) ارائه می‌شوند. در حالی که در کابوکی، دیالوگ‌ها توسط بازیگران ارائه شده و تایو تنها موقعیت را شرح می‌دهد. بعضی اوقات گیدایو-بوشی در کابوکی «تاکموتو» (یا چوبو) نامیده می‌شود تا تفاوت بین خود و نینگیو جوروری روشن شود. گیدایو-بوشی در سمت راست صحنه با نام «یوکا» نواخته می‌شود.
«توکی‌وازا-بوشی» و «کیومو-بوشی» هر دو نوعی جوروری هستند. بر خلاف گیدایو-بوشی که در اوساکا توسعه یافت، این دو در ادو توسعه یافتند و بنابراین «ادو-جوروی» نام گرفتند. در مقایسه با گیدای-بوشیِ عمیق، ویژگی‌های سبکیِ شوخ و هنرِ صیقل‌داده‌ای دارند. علاوه بر این «کیوموتو-بوشی» دارای طبعی حساس‌تر است. آن‌ها در نمایش‌های رقص نواخته می‌شوند.
ممنون از اینکه با ما همراه بودید. لطفا نظرات خود را در پایین همین صفحه با دیگران در میان بگذارید.
برای مشاهده‌ی بخش اول این مقاله به صفحه‌ی هنرهای نمایشی سنتی ژاپن (بخش اول) مراجعه نمایید.
