
اگر آغاز امپراتوری ژاپن در سال 660 پیش از میلاد افسانه باشد، آنچه که روشن است بنیاد امپراتوری ژاپن امروزه قدیمیترین مقام موروثی جهان است. این مقام از روزگار باستان در خانوادهی تبار آفتاب باقی ماند و به ظاهر بی هیچ گونه غصب و تصرف خارجی پشت به پشت آیندگان رسیده است. آیین باستانی ژاپن شینتو، به دوام و پایداری بنیاد پادشاهی ژاپن کمک کرده است.
پس از بنیاد گرفتن حکومت مرکزی در «یاماتو»، پایگاه امپراتور که از تبار آفتاب (آماته-راسو-ئو-می-کامی) آمده و همیشه میتوانسته است نیروی مؤید او را به یاری بخواهد، برای مردم کشاورز اهمیت بسیار داشته است. افسانهی آفرینش جهان و پیدایی جزایر ژاپن و بنیاد سلسله و تبار خاندان امپراتور، کانون باور آیین شینتو است.
شینتو (طریقت خدایان) مذهب سنتی ژاپن است و خدایان و الهههای بسیار را باور دارد، اما همه در عالم تصور و پندارند و صورت و پیکری از آنها مفروض و مجسم نمیباشد و انگارهی بتپرستی در میان نیست.
در افسانههای ژاپن بسیار میبینیم که خدایان به میان مردم میآیند و یکی از چهرههای داستانی را میسازند، میجنگند، میبازند و پیروز میشوند و، به هر روی، زندگی میکنند. شاید که خدایان شینتو را بتوان به با ملائک در ادیان بزرگ عالم و خاصه با فرشتگان در آیین زرتشت یا موجودات ماوراءالطبیعه و پریان در باورهای کهن مردم ایران قیاس کرد و نباید شینتو را آیین شرک، به معنی مذهب آن دانست، چرا که شینتو در واقع یک بنیاد دینی نیست و بیشتر یک مجموعه باورهای اولیه است، و نیز آنچه که در شینتو «کامی» خوانده میشود و آن را به تساهل «خدا» ترجمه کردهاند، الوهیتی به پایهی خدا در اسلام یا مسیحیت ندارد و تنها مظاهر تصوری از جلوههای طبیعت یا رویدادهای مانند جنگ یا فراوانی یا باروری استو مردم ژاپن از این خدایان یا نشانهها یاری میجسته یا به آنها نیایش میبرده و پیمان میبستهاند که نیککردار باشند. از باورهای آیین شینتو احترام به نیاکان است که اینک خود از خدایان شدهاند یا روحشان از بند پیکر و زندان تن آزاد است.
متن مراقبهی مبارز: بهینهسازی، گشادگی و توسعه را بخوانید.

شینتو مانند ادیان بزرگ عالم پیامبر یا آورندهی آیین، کتاب مقدس یا تعالیم اخلاقی ندارد. شینتو در نماد آغازین خود، گونهای پرستش جلوههای طبیعت مانند سنگ و کوه و آب و آسمان بود، و سپس باور زاد و زندگی و باروری در آن پرداخته شد و فرمانروایان در ترویج این آیین کوشیدند.
ویژگی نیایشگاههای شینتو در سادگی بنا و آرایش آن است، که در برابر نمای پر زینت معابد بودایی چشمگیر مینماید. در هر معبد شینتو چیزی به یادگار از کسی که آن زیارتگاه وقف اوست، نگه میدارند. گنجینهی معبد ایسه، مقدسترین زیارتگاه شینتو ژاپن در ایالت «مییه»، نزدیک نارا و کیوتو، آیینهای است که نیاکان نخستین امپراتور ژاپن با خود از آسمان آورد. بنای زیارتگاه شینتو را هر بیست سال یکبار، به همان صورت و نمای پیشین، از نو میسازند. آخرین بازسازی زیارتگاه بزرگ ایسه در سال 1973 موج تازهای در مطالعات شینتوشناسی آغاز کرد و بسیاری از دانشمندان به تلاش فزاینده برای گشودن رازهای آیین باستانی پرداختند.
شینتو بر این باور است که خدایان معصوماند و داوریشان جای سخن ندارد و نیز آنان همیشه رفتار مردم را زیر چشم دارند، بدکاران را کیفر میدهند و به نیککرداران پاداش میرسانند.
در ژاپن باستان «ماتسوری گوتو» که به مفهوم دولت به کار میرفت، معنای عبادت و نیایش را داشت. پایدار ماندن بنیاد امپراتوری در ژاپن، بیشتر به مایهی الوهیت و تقدسی بوده است که مردم برای این دستگاه میشناسند و هیچ سردار زورمندی پروای از میان بردن آن را نداشته است. در دورههایی از تاریخ هم که ادارهی حکومت (مانند مالیات گرفتن و کارهای لشکری و فرمانروایی واقعی بر کشور) در اختیار خاندانها و امیران نیرومند بود، پایگاه معنوی امپراتور همچنان تعرضناپذیر ماند.
باور کانونی آیین شینتو «کامی» یا مرکز روحانی آن است که گاه، به تسامح یا تساهل، آن را «خدا» ترجمه کردهاند، اما کامی مفهوم ویژهای دارد که دریافتن آن در فهم اندیشهی شینتو و نیز راز بقای امپراتور ژاپن واجد اهمیت است، هر چند که بسیاری از پژوهندگان و صاحبنظران تاریخ آراء و عقاید در ژاپن برآنند که هنوز تعریف درست و دقیقی برای این مفهوم یافت نشده است.
از تعریفهایی که برای مفهوم «کامی» به دست داده شده است، یکی آن است که موتوئوری نوریناگا دانشمند برجستهی سدهی هجدهم آورده است. او در اینباره مینویسد: «من هنوز مفهوم کلمهی کامی را نمیدانم. اما، به طور کلی، شاید بتوان گفت که کامی در درجهی نخست به معنی قدسیان آسمان در زمین است که در نوشتههای باستانی از آن یاد میشود، و نیز ارواح آرمیده در زیارتگاههایی که آنها را آنجا نیایش میکنند.»
متن تعمقی در سپوکو (هاراکیری) را بخوانید.

بیگمان این واژه مفهوم آدمیان را نیز در بر دارد، و همچنین دیگر چیزها چون پرندگان، جانوران، درخت و گیاه، دریاها، کوهها و مانند آن، در زبان قدیم، هر چه را که به گونهای غیرعادی بود یا نیروی برتر داشت یا هراسآور مینمود، «کامی» میگفتند. در این مفهوم، عظمت تنها به مایهی فضیلت آن موجود به شرف نفس یا نیکاندیشی یا خوبکرداری نیست. چیزهای اهریمنی و جادویی را هم اگر غیرعادی و ترسناک باشد، «کامی» میخوانند. پیداست که همهی فرزندان و زادگان خاندان مقدس امپراتوری در میان مردمانی میباشند که به آنها «کامی» میگویند. امپراتوران را هم «کامی برین» میخوانند زیرا که، در چشم عامه، آنان بسی جدا از دیگران، بلند جایگاه و شایستهی احترامند. در درجهی پایینتر میبینیم که در ایام باستان و هم در روزگار ما، انسانهایی «کامی» شناخته میشوند. هر چند که شاید همهی مردم ژاپن چنین باوری دربارهی فرد واحدی نداشته باشند، اما مردم هر ایالت و هر روستا و هر خانواده کسانی را کامی میدانند و شان و پایگاهی برتر برای آنان میشناسند. «کامی» عهد قدسیان بیشتر از آدمیان بود و از اینرو آن روزگار را «عصر خدایان» میگویند.
بسیاری از باورهای آیین شینتو، مانند زنده و جاوید انگاشتن روح پس از مرگ تن و تعالی بعضی ارواح به پایگاه «کامی» و پایهی ملکوتی را تاثیر مکتب و آیین کنفوسیوس، که در سدهی پنجم میلادی از چین به ژاپن آمد، دانستهاند: «پس چه ترسم، کی ز مردن کم شدم.»
در «انگی شیکی»، مجموعهای از قوانین و سنن کهن که میان سالهای 905 و 927 به فرمان امپراتور «دایگو» فراهم شده و بخش هشتم آن به ادعیهی شینتو به نام «نوریتو» اختصاص یافته، اطلاعات تاریخی ارزندهای آمده است. پیشینهی این ادعاهای شنیتو، که از آن میان نیایش برای فراوانی محصول و نیز مراسم تطهیر است، به زمانهای قدیم بازمیگردد. نیایش آیین تطهیر در این مجموعه اهمیت ویژهای دارد زیرا که گناهان آسمانی و گناهان زمینی را بر شمرده است. گناهان آسمانی به ویژه آنهایی است که به کشاورزی آسیب میرساند و نیز نابکاریهای اجتماعی. از جملهی گناهان زمینی یا آثار آن جذام، سترونی و بلاهای توفان و رعد و برق است. این چیزها گناه، یا در واقع نشانه و پیامد گناه، دانسته میشد زیرا که چه بسا از نفرین بر مردمی که گرفتار میشدند، برآمده بود. این نفرین میتوانست به همهی مردم و جامعه بگیرد، و از این رو، مراسم تطهیر اهمیت اجتماعی پیدا کرد. این مراسم در ماه ششم سال در دربار امپراتور برگزار میشد تا سراسر کشور از هر آلودگی و گناه زدوده شود. بخشی از نیایش تطهیر چنین است:
چون که فرشتگان این سخنان (آسمانی) را بشنوند و دریابند،
آنگاه، نخست از دربار «امپراتور نوادهی آسمان»
در سرزمینهای چهارگوشه زیر گنبد افلاک
هر بزهی زدوده و همهی گناهان شسته میشود.
همچنانکه بادهای توفانی از ابرهای آسمان پارههای بیشمار میسازد،
چونانکه مه بامدادی و غبار شامگاهی به وزش نسیم صبح و باد شبانگاه ناپدید میشود،
آنگونه که سفینهی بزرگ پهلوگرفته در کنار گستردهی آب از سینه و پاشنه به هم دوخته شده و به دل دریای پهناور رانده است.
همانسان که ریشهی انبوه درختان دریاکنار، به تیغهی تند داس از بن بریده میشود،
هم با این نیایش و تطهیر،
باشد که همهی گناهان پاک شود.
به سخن من گوش فرا دارید، همهی شما!
بدانید که همهی گناهان با این نیایش و تطهیر از میان رفته است،
با آیین بزرگ تطهیر که در شامگاه انجام گرفت.
در پسین روز ماه ششم این سال
ای افسونگران چهار اقلیم
آنها را به رود بزرگ ببرید
و در آب اندازید. چنین است خواست من.
