نقاشی ژاپنی: بخش اول

مروری اجمالی بر نقاشی ژاپن

نقاشی ژاپنی، هنر زیبای ژاپن و شامل یک تصویر یا طراحی است که در قالب نقاشی اجرا می‌شود، یا یک اثر هنری که در شکل و سبکِ سنتی ژاپنی نقاشی می‌شود. در نقاشی ژاپنی، تعداد زیادی سبک و ژانرِ هنرهای بصری در دوره‌های متفاوت زمانی وجود دارد، در حالی که اساس زیبایی‌شناسی، بر اساس شیوه‌های معمول از هزار سال پیش است. سبک‌های محبوب نقاشی سنتی ژاپنی، «کانواو»، «انزان-شیجواو» و «یاماتوئه» هستند. 

در توسعه و گسترش طولانی‌مدت نقاشی ژاپنی، فرهنگ و شیوه‌های چینی تاثیر بسزایی داشته، مانند نقاشی بودایی، سیاه‌قلم از مناظر و هنر خوش‌نویسی. نقاشی ژاپنی آن‌ها را جذب و تلخیص کرده تا یک سبک تماما اصیل ژاپنی خلق شود. از اواخر قرن شانزدهم به بعد، نقاشی و زیبایی‌شناسی منحصربه‌فرد ژاپنی به کشورهای اروپایی وارد شد و بسیاری از هنرمندان غربی تحت تاثیر آن‌ها قرار گرفتند. 

یکی از بزرگترین خصلت‌های نقاشی ژاپنی، به تصویر درآوردن زندگی روزمره و کنش‌های روایی است که اغلب سرشار از جزئیات و پیکربندی‌هاست. این سبک سنتی تا دوران امروز در شکل‌های مختلف هنرهای زیبای ژاپنی از جمله «مانگا» و «انیمه» گسترش یافته. در ژاپن، 158 اثر از گنجینه‌ی ملی نقاشی ژاپنی از قرن 8 تا 19 وجود دارد. این بقایای بسیار نادر از دوره‌های ابتدایی نشان گذار و تحول نقاشی ژاپنی هستند. 

سبک یاماتوئه 

Yamato-e یکی از مفاهیم سبک در نقاشی ژاپنی است. یک اصطلاح که در تضاد با Kara-e (نقاشی‌های سبک چینی) است، و به نقاشی‌های سبک ژاپنی اختصاص دارد که در دوره‌ی کوکوفو بونکا (فرهنگ اصیل و ملی ژاپن)، در دوره‌ی هیان گسترش یافته‌اند. به طور معمول در اماکیمونو (طومار مصور) مانند Genji Monogatari Emaki (طومارهای مصور داستان گنجی) دیده شده. توسط مدرسه‌ی توسا تکامل یافته و سبک نقاشی ژاپنی را در دوران متقدم و متاخر تحت تاثیر قرار داد. مدرسه‌ی کانو-ها سبک یاماتوئه را با سبک سوبوکا-گا (سیاه‌قلم) در چین به هم‌بستگی رساند.

تعریف اینکه واژه‌ی Yamato-e به وضوح به چه نوع نقاشی‌هایی اشاره دارد دشوار است، به شکلی که حس‌وحال و کاربرد آن به شکلی هوشمندانه در دوره‌های مختلف زمانی متفاوت بوده. روشن است که Yamato-e اصطلاح یا مفهومی است که در برابر اصطلاح Kara-e قرار دارد (تصاویر Han). اصطلاح Kara-e  نه تنها به نقاشی‌هایی که از چین به ژاپن وارد می شود، بلکه به نقاشی‌های سبک چینی که توسط ژاپنی‌ها آفریده شده نیز گفته می‌شود. سبک چینی در این موقعیت، با هر دو موضوع (مضمون)، و راه و روش آن‌ها ارتباط داشته و می‌توان اشاره کرد که Kara-e تصاویری هستند که سانسوی (مناظر، تپه‌ها و رودخانه‌ها) و آداب و رسوم را در سبک چینی به تصویر می‌کشند. در مقابل، Yamato-e در درجه‌ی اول به نقش درآوردن مناظر و آداب و رسوم در ژاپن به جای چین اشاره دارد. پس از قرون وسطی زمانی که نقاشی‌های سونگ (Sung) و یوآن (Yuan) مانند سیاه‌قلم‌ها توسط معابد ذن پذیرفته می‌شدند و تصاویر هان (توسط مدرسه‌ی کانو) تولید شدند، نقاشی‌های سبک سنتی با رنگ‌های مشخصِ تیره به عنوان یاماتوئه شناخته می‌شدند. 
اصطلاح یاماتوئه تا دوران متاخر، به شکل '大和絵' و در فرم کانجی (کاراکترهای نوشتاری چینی) نوشته می‌شود، اما قبل‌ترها به شکل‌های '倭絵' و '和絵' هم نوشته می‌شد، و در بعضی موارد کلمه‌ی '日本画' نیز به عنوان یاماتوئه خوانده می‌شد. به همین دلیل بعضی از مردم از هیراگانا (سیلاب‌بندی شکسته‌ی ژاپنی) به شکل 'やまと絵' استفاده می‌کردند. در سال 1993 موزه ملی توکیو نمایشگاه ویژه‌ای از نقاشی یاماتوئه برگزار کرد و اصطلاح یاماتوئه را به عنوان «نقاشی‌هایی سرچشمه‌گرفته از سلسله‌ی هنرها» توصیف کرد. 

امپراتوری تانگ، که تاثیرات سیاسی و فرهنگی گسترده‌ای در آسیا داشت، در پایان قرن 9 افول کرده و در ابتدای قرن 10 سقوط کرد. گفته شده که در آن زمان کشورهای مختلف از میزان این تاثیر کاسته و هر یک فرهنگ خود را توسعه داده‌اند. در ژاپن، کنتوشی (فرستاده‌ی ژاپن به چین در سلسله‌ی تانگ) در سال 894 منسوخ شد و در قرن دهم،کوکوفا بونکا (Kokufu Bunka) که تحت‌تاثیر تانگ نبود، به شکوفایی رسید: به طور خاص، کانا (الفبا-هجای ژاپنی) بر پایه و اساس کانجی (حروف چینی) اختراع شد؛ واکا (یک شعر ژاپنی با سی‌ویک سیلاب) و تاریخچه‌ی آن شرح داده شد؛ و وایو شودو (به معنای راستین کلمه، «خوشنویسی ژاپنی») تاسیس و پا گرفت، و گمانه‌زنی‌ها بر این منوال بود که یاماتوئه نیز در این دوران ظاهر شد. اولین نشانه‌ی ظهور 'Yamato-e' در مقابل Kara-e، در تاریخ 15 دسامبر به سال 999 در روزنوشته‌های FUJIWARA no Yukinari- به نام «کونگی»- مطرح شد؛ که در آن زمان به خوش‌خطی معروف بود و نامه‌هایی به شکل 'Yamato-e yonshaku byobu' (یک صفحه‌ی تاشو با 1.2 متر عرض) در آن نوشته شده بود. در جلدی از 'Eawase' ( یک مشاجره و رقابت تصویر) در "Genji Monogatari" ( افسانه‌ی گنجی)، که تقریبا در همان زمان نوشته شد (از اواخر قرن ده تا ابتدای یازده)، نقاشی‌های مصور روایی مانند "Taketori Monogatari" (افسانه‌ی بامبوبُر)، "Utsuho Monogatari" (افسانه‌ی اوتسوهو)، و "Ise Monogatari" (افسانه‌ی ایز) توصیف شد. حتم به یقین، «گنجی» یک داستان است، اما می‌توان اینطور فکر کرد که بازتاب موقعیتی است که نقاشی‌های بر پایه قصه‌ها و افسانه‌های ژاپنی در آن روزها توسط دربار شاه و جامعه‌ی اشرافی مورد توجه واقع شده و باعث لذت آن‌ها بود. 

نقاشی‌های موجود از دوره‌ی هیان اکثرا نقاشی‌های بودیستی هستند. در مورد نقاشی‌های غیردینی، یاماتوئه‌ها در سایزهای بزرگ باید روی شوجی (در کشویی کاغذی) و صفحات تاشو، برای طراحی و تقسیم‌بندی دربار شاه و خانه‌های اشرافی، کار شده باشند، اما تعداد کمی از آن‌ها در معبدها و عبادتگاه‌ها باقی مانده‌اند و مایه‌ی تاسف است که حالا چندان نمی‌شود کار اصیل و سبک آن‌ها را بازشناخت. 
اولین موردی که از کارهای موجود از یاماتوئه در دوره‌ی هیان وجود دارند، اماکیمونو است. چهار طومار تصویری اصلی، "Genji Monogatari Emaki"، "Ban Dainagon Ekotoba"، "Shigisan Engi" و  "Choju-Jinbutsu-giga" در اواخر دوره‌ی هیان (در قرن 12) تولید شدند.